OWADY W ZIMIE

Jak owady radzą sobie w zimie ?

Niedługo nastanie zima. Temperatury spadną poniżej 0, ziemia zamarznie i pokryje się białympuchem.
W niewielu już miejscach, w słoneczne dni, można jeszcze spotkać pojedynczo latające owady, które zbierają nektar przed przekwitnięciem ostatnich jesiennych kwiatów. Jak więc te małe zwierzęta radzą sobie z zimowymi warunkami ?

Śmierć na mrozie !

Większość owadów dorosłych, niestety ginie wraz z nadejściem pierwszych mrozów. Tak jest u wielu pszczół samotnic, których samce i większość samic giną na zimę. Tylko nieliczne samice mogą przetrwać, dzięki zgromadzeniu w ciele większej ilości tłuszczów, niż konkurentki. Pszczoły miodne natomiast pozbywają się z ula trutni, które wyrzucone przed zimą, giną pozostawione na mrozie. Oprócz pszczół giną też inne owady. Przed śmiercią mają jednak ważną misję do spełnienia. Muszą złożyć jaja, aby przedłużyć swój gatunek. Po wypełnieniu swej życiowej misji umierają.

Sen zimowy owadów.

Owady, które spędzają zimę w postaci dorosłej, mogą ją przezimować. Znajdują wtedy odpowiednią kryjówkę. Dobrze radzą sobie owady społeczne. Mrówki schodzą w głąb swojego mrowiska, nawet dwa metry pod ziemię. Tam temperatura jest wyższa (od 2- 8 °C), nawet w mroźne dni.  We wnętrzu pszczelego ula też panują dodatnie temperatury. Izolację stanowi wosk, z którego zbudowane są plastry. Pszczoły mają też specjalną metodę ogrzewania się. Skupiają się w kłąb zimowy, otulając królową chronią ja i siebie przed niskimi temperaturami. Zimą prawie wszystkie owady są mało aktywne. Ku naszemu zdziwieniu istnieją też owady, które aktywne są tylko w niskich temperaturach. Do tych miłośników zimy należą np. pośnieżek, ponowce i niektóre galasówkowate.

Co to jest diapauza?

Jest to okres, w którym następuje zahamowanie rozwoju owada. Wywołany jest niekorzystnymi warunkami np. niską temperaturą. W tym czasie owad ma spowolniony metabolizm, nie odżywia się, prawie nie porusza i zużywa mniej tlenu. Przed wejściem w stan diapauzy, owady gromadzą w ciele tłuszcze, białka i węglowodany. Procesy te są sterowane przez specjalne owadzie hormony. Diapauza może nastąpić w różnych stadiach życia owada i jest to zależne od gatunku. W postaci jaj mogą zimować np. pasikoniki, w postaci larwy świerszcz polny lub niektóre motyle. Większość motyli zimuje w postaci poczwarki - są to na przykład paź królowej lub dobrze wszystkim znany bielinek kapustnik.

Jakie kryjówki wybierają owady ?

Dla dorosłych  pszczół samotnic doskonałym miejscem są zakamarki w drewnie, puste w środku gałązki krzewów, takich jak dziki bez, dzika róża lub forsycja. Doskonałym schronieniem są też specjalne domki dla owadów. Takie domki umieściliśmy w naszym ogrodzie, aby pomóc tym pożytecznym owadom przetrwać zimę. Jako dorosłe zimują też niektóre motyle: rusałka pawik, czy rusałka admirał. Mogą one znaleźć schronienie w szczelinach skał, opadłych liściach lub dziuplach. Często też korzystają z kryjówek na strychach lub w piwnicach. W domach możemy spotkać inne owady np. złotooka lub biedronkę. Zimować w domach mogą też pająki, takie jak kątnik domowy. Częstymi kryjówkami np. dla chrząszczy lub skorków, są norki w ziemi oraz sterty kamieni. Zimujące jaja lub poczwarki również potrzebują kryjówki. Jaja często składane są w różnych szczelinach skalnych, dziuplach lub pod korą drzew. Pokryte są dodatkowo woskową osłonką. Larwy i poczwarki pokryte są specjalną wydzieliną tworząca oprzędy (zwłaszcza u gąsienic motyli), czy kokony. Dorosłe owady, jak np. u murarki ogrodowej, również mogą wytwarzać kokony i zapadać w stan diapauzy.

Jak możemy pomóc?

Pamiętajmy, aby pozostawiać w naszych ogrodach miejsca, w których owady mogą się schronić przed zimą.  Poczekajmy w porządkami do wiosny, pozostawmy sterty kamieni, zgrabione na boku liście, czy puste gałązki krzewów. Możemy też zbudować odpowiednie domki dla owadów, które dadzą im schronienie.

tekst: Agnieszka Filipczyk