Pszczoły samotnice

Pszczoły samotnice

Chociaż większości osób pszczoła kojarzy się z ulem, królową i miodem, część pszczół to gatunki preferujące samotniczy tryb życia. Należą tutaj między innymi murarki. Swą nazwę zawdzięczają sposobowi budowy gniazda - używają mieszaniny swojej śliny i piasku, ziemi, żwiru czy fragmentów przeżutych liści do zasklepiania otworów w pustych łodygach traw, szczelinach w murach lub drewnie czy strzechach. Potrafią zasiedlić nawet pustaki. Część gatunków gnieździ się tylko w… pustych muszlach ślimaków. Do pszczół samotnic należą murarki, porobnice, pszczolinki i smukliki.

Murarka ogrodowa

Jednym z gatunków występujących w Polsce jest murarka ogrodowa. Jest to niewielka, ciemna i dość mocno owłosiona pszczoła. Pojedyncza samica zakłada gniazdo i składa jaja samodzielnie. W sprzyjających warunkach kilka samic może utworzyć kolonię, ale nie ma ona nic wspólnego z ulem, gdzie panuje ścisła hierarchia i podział funkcji poszczególnych mieszkańców.

Ciekawe jest to, że gniazda murarki ogrodowej są liniowe. Samica umieszcza pakiet pyłku w łodydze trawy. Gdy jest on dostatecznie duży, aby wyżywić larwę, samica składa jajo i zamyka mieszaniną śliny i gliny komórkę, po czym przystępuje do magazynowania pyłku dla kolejnej larwy. Larwy odżywiają się pyłkiem pozostawionym przez samicę, po czym tworzą kokon i przeobrażają się. Zimują jako osobniki dorosłe ukryte ciągle w komórkach gniazda. Wiosną przegryzają się na zewnątrz i opuszczają kokon. W cienkiej rurce gniazda, jako pierwsze wylegają się samce. Głębiej w gnieździe znajdują się samice. Jeśli jakiś osobnik położony bliżej wylotu gniazda opóźnia wylęg, jest przegryzany przez czekające na swą kolej rodzeństwo.

Murarka ogrodowa najchętniej zasiedla różnego rodzaju rurki – o średnicy 0,5 cm do 1,0 cm. Może zamieszkiwać odcinki bambusowych tyczek, stare chodniki korytarzy innych owadów, źdźbła trzciny. Spotykano je nawet w zamkach do drzwi i nieużywanych fletach i fajkach. Murarka wykazuje znaczną plastyczność, jeśli chodzi o zakładanie gniazd. W otwartych przestrzeniach, zamiast typowego gniazda liniowego, zakłada konstrukcje złożone z glinianych „garnuszków” ułożonych w stos.

Murarki nie produkują miodu na dużą skalę, ale dla człowieka są bardzo przydatne jako łatwe w hodowli zapylacze. Są znacznie bardziej wydajne niż pszczoły miodne. Do zapylenia hektaru sadu wystarczy od 550-3100 samic, czyli znacznie mniej niż w przypadku pszczoły miodnej. Zalecana obsada hektaru sadu w przypadku pszczoły miodnej powinna wynosić kilka rodzin pszczelich, czyli od 240 000 pszczół.

Murarki nie mają silnego instynktu obrony gniazda, dlatego są bardzo łagodne i nie atakują tak zajadle jak pszczoła miodna w razie zbliżenia się intruza do ula.

Jak zachęcić murarki i inne pszczoły samotnice do zamieszkania w ogrodzie ? 

Pszczoły samotnice nie są wymagające. Dobrym pomysłem jest umieszczenie nawierconych bloków gliny (otwory o średnicy 6-9 mm i głębokości od 1-2 cm dla porobnic i 5-8 cm dla murarek). Podobną funkcję spełnią nawiercone klocki drewna. Wywiercone korytarze powinny być wykonane pod niewielkim kątem, tak aby nie zamokły. Powinny być także zróżnicowane pod względem średnicy, oczywiście we wskazanym zakresie. Umożliwi to samicom różnych rozmiarów założenie gniazda. Należy odizolować je od gruntu i wykonać im zadaszenie, tak aby nie zamokły. Także łodygi trzciny i węższe łodygi bambusa nadają się na gniazdo murarki ogrodowej. Długość takiej rurki trzcinowej powinna wynosić około 10-25 cm, a średnica 5-8 mm. Owady nie lubią trzcinek otwartych po obu stronach – warto, aby były zakończone kolankiem lub zasklepione gliną. Preferują także gładkie otwory wlotowe. Gniazda należy umieścić na wysokości 1-3 m nad ziemią w miejscu osłoniętym od wiatru i zabezpieczyć przed deszczem. Wyjścia powinny być skierowane na stronę słoneczną.

Poza stworzeniem miejsc na gniazda, warto zadbać o gatunki roślin miododajnych i nawilżoną glebę – murarki potrzebują wilgotnej ziemi do budowy gniazd.

tekst i zdjęcia: M. Maślak